اثر رشد جمعیت، سرمایه انسانی و مصرف فرآورده‌های نفتی بر آلودگی محیط-زیست در ایران

چکیده زمینه و هدف: بررسی آلودگی محیط زیست و عوامل تاثیر گذار بر آن از مباحث مهم اقتصاد محیط زیست می­باشد. آلودگی زیست محیطی یکی از مهم­ترین مشکلاتی است که انسان در عصر حاضر با آن رو­به­رو است. با افزایش جمعیت، سرعت تغییرات در محیط زیست نیز شدت می­یابد، به­ویژه اگر این جمعیت دانش حفظ محیط زیست را نداشته باشد، مشکل دو چندان می­شود. هدف از این تحقیق بررسی تاثیر رشد جمعیت، سرمایه انسانی و مصرف فرآورده­های نفتی، بر آلودگی محیط زیست در اقتصاد ایران طی سال­های 1357 الی 1393 می­باشد. روش بررسی: در این مطالعه، مدل آلودگی محیط زیست با استفاده از الگوی پویای خود توضیح با وقفه­­­های گسترده (ARDL) تخمین زده شده است. دراین مدل انتشار گاز CO2 به عنوان شاخص آلودگی محیط زیست در نظر گرفته شده و اثر متغیرهای توضیحی بیان شده بر روی آن مورد برازش قرار می­گیرد. یافته‌ها: در بررسی الگوی بلند مدت، یافته­های تحقیق نشان می­دهد آماره t آزمون بنرجی دولادو مستر برای مدل­های برآوردی، 35/3- بوده و وجود ارتباط بلند مدت بین متغیر­ها تایید می­شود. ضریب جمله تصحیح خطای مدل نشان داد که 53/41 درصد از عدم تعادل یک دوره در دوره بعد تعدیل می شود، یعنی مدل با سرعت متوسط سعی در تعدیل خود دارد. بحث و نتیجه‌گیری: نتایج بررسی الگوی کوتاه مدت برای مدل های برآوردی، گویای رابطه منفی بین سرمایه انسانی و آلودگی محیط­زیست می­باشد. هم­چنین نتایج تحقیق نشان­گر رابطه مثبت بین متغیرهای مصرف فرآورده های نفتی، جمعیت و درآمد ملی با آلودگی محیط­زیست می­باشد. لذا پیشنهاد می­گردد با کاهش یارانه مصرف فرآورده­های نفتی و ترغیب مصرف کنندگان به انرژی­های پاک از میزان آلودگی کاسته شود.